شيوهنامه تشكيل و فعاليت انديشگاه سالمت )اتاق فكر ( مقدمه و ضرورت شكل گيري: مديران اجرايي و تصميم گيرنده به سبب درگيري با امور روزمره ، ممكن است فرصتي براي بهره گيري از انديشه و ايده هاي جديد نداشته باشند. از سوي حركت در مسير تحوالت سريع جهاني و ابعاد به هم پيوسته توسعه بدون نوآوري و بهره گيري از ايده هاي جديد امكان پذير نيست و نيازمند تصميم گيري سريع و مبتني بر شواهد است. با توجه به اينكه در رويكرد مديريت سالمت همه جانبه ، بهره گيري از دانش چه در قالب شواهد معتبر و چه به صورت دانش ضمني افراد صاحب تجربه اهميت ويژه اي دارد ، انديشگاه سالمت به عنوان بازوي فكري در سياست گذاري و برنامه ريزي سالمت استان و حمايت طلبي براي به ظهور رساندن انديشه هاي بديع ذيل دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي تشكيل مي گردد. ماده 1 -تعاريف : انديشگاه يا اتاق فكر: محلي براي گفتگوي صاحب نظران در باره موضوعات چالشزاي اولويتدار برسر راه توسعه پايدار سالمت محور استان است. اتاق فكر دانشگاه علوم پزشكي استان نهادي است وابسته به دانشگاه كه در پيوند با دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه فعاليت ميكند. دبيرخانه مسؤول تأمين منابع انساني، مالي و تداكاتي مورد نياز اتاق فكراست. انديشه: پيشنهاد فردي صاحب نظر يا داراي تجربه كه چون به كار گرفته شود نتيجه ي آن حل مشكالت و مسائل مرتبط با سالمت، تغيير در روشهاي منتهي شونده به سالمت مردم و محيط، كمك به توسعه و ارتقاي سالمت يا نوعي خالقيت و نوآوري در نظام سالمت استان خواهد بود. هر انديشه بايد به چند پرسش مهم پاسخ دهد: چه كنيم؟ چرا؟ چگونه؟ براي چه كساني؟ و پيش نياز عملي شدن اين انديشه چيست؟ موضوعات اولويتدار: در راستاي سالمت همه جانبه استان، موضوعات چالشزا توسط دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه تعيين و توسط اعضاي اتاق فكر اولويتبندي ميشود تا همه بتوانند انديشههاي خود را در ارتباط با آنها مطرح سازند و در نشستهاي انديشگاه در باره آنها گفتگو و ارايه طريق شود. گزارش موضوعي: در پايان بحث در باره هر موضوع خاص، گزارشي تنظيم ميشود كه دست كم موارد زير را در خود دارد: عنوان موضوع، هدف و تاريخ جلسه يا جلسات مربوط؛ مخاطبان و شركتكنندگان؛ شواهد و تحليل وضعيت شامل وضعيت كنوني در قياس با گذشته و روند آن، نتيجه به دست آمده از گفتگو در باره موضوع مورد بحث و گامهاي پيشبيني شده براي بعد. حمايتطلبي: به معناي در ميان گذاردن نتايج كار اتاق فكر با سياستگذاران، توجيه مستدل ضرورت عمل كردن به فكر پيشنهادي و چانهزني )Lobbying )براي تحت تأثير قرار دادن روندهاي حقوقي، قانونگذاري و نگرشهاست. محقق حمايتطلب، به تبع پشتوانه سازماني يا علمي و يا نمايندگي جمع خاص، نقش راهگشا يا تسريع كننده )Catalyst )در تغيير را بازي ميكند و در اين راه از شيوههاي زير كمك ميگيرد: شناسايي سياستگذاران كليدي يافتن مؤثرترين راههاي اثرگذاري آماده سازي مستندات توجيهي چانه زني )Lobbying )و تبليغ ياري گرفتن ازحمايت رسانهاي )رسانهها، نشر، كنفرانس و مالقاتها( ماده 2 : اهداف : 1 .برقراري ارتباط با صاحبان فرايندهاي ناظر برسالمت دربخش سالمت يا ديگر بخشهاي توسعه، 2 .اعالم موضوعهاي اولويتدار كه بايد درباره آنها انديشه شود، 23 3 .دريافت انديشهها درباره موضوعات اعالم شده، ۴ .فراهم آوردن فهرستي دستهبندي شده از انديشهها، 5 .سرانجام حمايتطلبي براي كاربردي ساختن انديشهها. ماده 3 -اركان: اتاق فكر زير نظر دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه فعاليت ميكند و توسط مسؤولي كه به پيشنهاد دبيرخانه و با حكم رييس دانشگاه به اين سمت گمارده خواهد شد، اداره ميشود. الزم است حداقل يكي از كارشناسان دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه با مسئول اتاق فكر جهت پيگيري امور همكاري نمايد. ماده 4 -شرح وظايف و اختيارات: 4-1 -برقراري ارتباط: براي برقراري بيشترين ارتباط ميان اتاق فكر و همه صاحبان انديشه بايد روز و ساعت جلسات همانديشي اتاق فكر، مكرر به اطالع همه آنان كه در درون بخش يا در ديگربخشهاي توسعه آماده نشر انديشههاي خويشاند برسد؛ جلسات هم انديشي اتاق فكر دست كم در نخستين سال فعاليت آن به روي همگان باز باشد، جلسات به نوعي اداره شود كه همگان فرصت بيان بيابند؛ و انديشهها بدون نقد و ارزيابي در جلسه، به درستي يادداشت شود. بايد به همگان اعالم داشت كه اوالً توجه به انديشههاي آنان الزاماً نيازمند حضورشان در جلسات اتاق فكر نيست و فرستادن نظرات مكتوب نيز همان اثر را خواهد داشت؛ و ثانياً انديشهي طرح شده مراحلي را پشت سر ميگذارد كه الزاماً ممكن است به درجه حمايتطلبي يا كاربردي شدن نرسد. گذشته از اينكه با اين شيوه از دست دركاران اجرا نظرخواهي ميشود، از اتاق فكر انتظار ميرود از راه دست زدن به تحقيق و مطالعه مستمر نيز امكان دست يافتن به انديشههاي گره گشا را از دست ندهد. 4-2 -دستهبندي انديشهها: انديشههاي پيشنهاد شده به اتاق فكر يا آنچه از ديگر راهها به دست ميآيد بنا به طبيعت و پيچيدگي انديشه در يكي از چهار دسته زير قرار ميگيرد: انديشهاي كه از آن ميتوان براي حل مشكلي ملموس استفاده كرد. انديشهاي كه تغيير در روشهاي جاري را در خود دارد. انديشهاي كه حاصل آن توسعه كلي يا ارتقاي سالمت مردم است. انديشهاي از نوع فكر بكر و نوآور بسيار خوشايند خواهد بود اگر انديشهاي نوآور از انديشگاه استان چنان جايگاهي بيابد كه نه فقط در استان كه در مقياس كشوري نيز بارقهاي اثر گذار باشد، اما اتاق فكر استان الزاماً با پيشنهادهاي نوآور و بيسابقه نيست كه شناخته ميشود. به عبارت ديگر جاي غبن نخواهد بود اگر هيچ فكر بكري پيشنهاد نشود اما هر سال دهها انديشهي مقبول، به حل مشكالت، تغيير مؤثر در روشها يا توسعه سالمت و رفاه مردم استان بينجامد. 4-3 -تدوين شناسنامه: اتاق فكر پس از غربال كردن پيشنهادها و انديشهها از نظر اعتبار و امكان پذيري، براي هر انديشه مقبول شناسنامهاي فراهم ميآورد كه در آن خاستگاه انديشه )فرد يا منبع مطالعه(، زمان دست يافتن به انديشه وكاري كه قرار است در باره آن صورت گيرد )قرار گرفتن در اولويت حمايتطلبي، سفارش تحقيق، طرح در جلسات بعدي اتاق و ...( مشخص ميشود. 4-4 -بازخورد مكتوب: بازخورد مكتوب و درخور به همه اشخاص حقيقي كه انديشه خود را با اتاق فكر در ميان گذاردهاند ميبايست از كارهاي ثابت اتاق فكر در برابر صاحبان انديشه باشد. 4-5 -حمايتطلبي براي كاربردي شدن انديشه: كاربردي كردن انديشه از وظايف بخشي ديگر در دانشگاه است. از انديشگاه تنها انتظار ميرود براي كاربردي شدن نتايج كار خويش، حمايتطلبي كند. انديشگاه در ساختار برنامه جامع سالمت استان و دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي، نقش مشورتي در توليد انديشههاي خالق، نوآور و كاربردي دارد و از منظر جايگاه، بازوي فكري دبيرخانه را تشكيل ميدهد. 24 ماده 5 -شيوه برگزاري جلسات هم انديشي: جلسات هم انديشي براي كسب انديشههاي پيشنهادي است كه با دعوت عام از همهي صاحبان انديشه و دست دركاران اجرايي شكل ميگيرد. جلسات همانديشي ممكن است در سال اول فعاليت اتاق هر سه ماه يك بار و در سالهاي بعدي با تواتر كمتر- مثالً هر شش ماه- برگزار شود. در سال نخست فعاليت، انديشگاه با اعالم قبلي موضوع يا موضوعهاي در اولويت، از همه صاحبان تجربه و فكر در دانشگاه علوم پزشكي و ديگر بخشهاي توسعه دعوت عام به عمل ميآورد تا با حضور در جلسه همانديشي اتاق فكر انديشههاي خود را درميان گذارند. در همه جلسات، رعايت اصول برگزاري جلسات مؤثر )داشتن آمادگي كافي، تنظيم دانش پايهي مرتبط با موضوع، داشتن هدف مشخص و اداره منطقي جلسه و رعايت نوبت و زمان( ضرورت دارد. به منظور تعيين روال برگزاري جلسات ، اعضاي شوراي هماهنگي دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي در يكي از جلسات خود موضوعات زير را در دستور كار قرار ميدهند و در باره آنها تصميم روشن ميگيرند: شيوه امكانسنجي و معيارهاي اولويتبندي انديشهها، روال تعيين تكليف انديشهها، شيوه و فرم تدوين شناسنامه انديشه، شيوه تحليل ذينفعان هر انديشه، روش مدون دست يافتن به انديشهها )از اشخاص و از متون(، شيوه تهيه بانك اطالعاتي از انديشهها، شيوه بازخورد دادن به اشخاص حقيقي ارائه كننده انديشه، روش شناسايي خبرگان و شيوه دعوت از آنان براي حضور در جلسات، معيارها و چارچوب ارجاع موضوع به ايستگاه تحقيقاتي، روال تدوين برنامه حمايتطلبي براي انديشههاي مقبول، شيوه اجراي حمايتطلبي تا دست يافتن به نتيجه، روال ارزيابي و مستند ساختن نتايج حاصل از كاربرد هر انديشه در عمل، جزئيات شيوه تشكيل جلسات عادي و جلسات همانديشي، تدوين گزارش جلسات، تنظيم گزارشهاي موضوعي، شكل و محتواي گزارش ساالنه اتاق فكر و همچنين شيوه پرداخت حق حضور در جلسه، حق نظردهي يا انديشه پردازي، حق بهرهوري معنوي و مادي و روش قانونمند تشويق انديشهپردازان. شكلگيري و گردش كار انديشگاه استان به شرح زير پيشبيني ميشود: 1 .دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه ، رييس اتاق فكر را براي صدور حكم به رييس دانشگاه پيشنهاد ميكند. 2 .دبيرخانه، مقدمات تشكيل جلسات انديشگاه را فراهم ميآورد. 3 .نخستين جلسات اتاق فكر به تنظيم كارها و تعيين گردش كار و استانداردها اختصاص مييابد. ۴ .سامانه انديشگاه در پرتال دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه جهت مراجعه و ثبت ايده ايجاد شود. 5 .هم زمان با نخستين جلسات اتاق فكر، دبيرخانه فهرست موضوعهاي اولويتدار و چالشزا را كه دستمايه كار اتاق فكر خواهد بود تنظيم ميكند و در اختيار رييس انديشگاه قرار ميدهد. 6 .انتظار ميرود اتاق فكر پس از شكلگيري و گرفتن تصميمهاي كلي، با برگزاري نخستين جلسه همانديشي و اعالم چند موضوع چالشزاي در اولويت از همگان براي همفكري و همكاري با انديشگاه و اعالم نظرات خود دعوت كند. 7 .رييس انديشگاه در شوراي هماهنگي دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه يكي از موضوعات چالشزا را در دستور بحث قرار ميدهد تا با نظر اعضاي شوراي هماهنگي در باره آن گفتگو و تعيين تكليف شود )كفايت بحث و تصميم به تهيه گزارش موضوعي، ضرورت ادامه گفتگو در نشست بعدي انديشگاه، تقسيم كار براي بررسي بيشتر و گردآوري شواهد( 8 .دستهبندي و اولويتگذاري انديشههايي كه شركتكنندگان در جلسات همانديشي مطرح ميكنند يا انديشههايي كه ممكن است به صورت مكتوب از صاحبان نظر دريافت شود زير نظر رئيس انديشگاه و توسط كارشناس دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه انجام مي شود. 9 .فرايند حمايتطلبي براي انديشههاي پذيرفته شده انديشگاه توسط رييس انديشگاه يا با تقسيم كار در ميان اعضاي شوراي هماهنگي دبيرخانه ساغ پيگيري ميشود. 10 .مطالعه براي گردآوري شواهد و تهيه گزارشهاي موضوعي و گزارش ساالنه در دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي دانشگاه انجام مي شود.