شيوه نامه برگزاري مجمع سالمت استان مقدمه و ضرورت شكل گيري مطالعات متعدد در حوزه سالمت نشان ميدهند نهادها و سازمانهاي دولتي و غيردولتي، اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي نقش اساسي در ارتقاي سالمت جامعه و محيط زندگي به عنوان عوامل اجتماعي مؤثر بر سالمت دارند. به طوري كه در برخي از اسناد بينالمللي سهم آنها براي تأمين سالمت جوامع تا 75 درصد برآورد ميشود. بنابراين رسيدن به اهداف جامع و كامل سالمت مردم نيازمند مسئوليتپذيري و پاسخگويي اجتماعي همه بخشهاي توسعه براي سالمت است. با عنايت به اسناد باالدستي كه ذيالً به آنها اشاره ميشود و همچنين به استناد دستور رئيس محترم جمهور در اولين مجمع ملي سالمت مورخ 08 /12 /1395 كه طي نامه شماره 16۴58۴ مورخ 2۴ /12 /1395 ابالغ و پيگيري گرديده است، تشكيل و برگزاري مجمع سالمت استان و شهرستان برنامهريزي ميشود. اسناد باال دستي: 1 .بندهاي )2 )و )11 )سياستهاي كلي سالمت مبني بر »تحقق رويكرد سالمت همهجانبه و انسان سالم در همه قوانين، سياستهاي اجرايي و مقررات« و »افزايش آگاهي، مسؤوليتپذيري، توانمندي و مشاركت ساختارمند و فعاالنه فرد، خانواده و جامعه در تأمين، حفظ و ارتقاء سالمت با استفاده از ظرفيت نهادها و سازمانهاي فرهنگي، آموزشي و رسانهاي كشور تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي«، 2 .چشم انداز نظام سالمت يعني دستيابي به جايگاه اول شاخصهاي سالمت در منطقه آسياي جنوب غربي، 3 .مواد مرتبط در سند حقوق شهروندي به ويژه بند )الف( )حق حيات، سالمت و كيفيت زندگي( و بند )ع( )حق محيط زيست سالم و توسعه پايدار(، ۴ .ابالغيه شماره 1178/100 مورخ 1۴/12/1395 وزير محترم بهداشت درمان و آموزش پزشكي و دبير شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي كشور مبني بر مكلف بودن استانداران و فرمانداران سراسر كشور به برگزاري ساليانه مجامع سالمت در استان. اين دستورالعمل به جهت تعيين اصول و شرايط برگزاري مجمع سالمت استان و شهرستان با حضور حداكثري ذيربطان و ذينفعان حوزه سالمت تدوين گرديده است. ماده 1 -تعاريف 1 .مجمع سالمت استان: عبارت است از سازماندهي مبتني بر فرآيندهاي اجتماعي، مشاركتي و نظاممند باحضور ذيربطان از بخشهاي دولتي و غيردولتي در سطح استان و شهرستان كه ساالنه با حضور حداكثري مسئولين استاني و ذيربطان سالمت براي تبادل دانش، نظرات و تجربيات، يادگيري جمعي و گفتمانسازي درباره رويكرد سالمت همهجانبه و انسان سالم، تبيين اولويت 3 هاي سالمت و حمايتطلبي براي آنها برگزار ميشود و در نهايت منجر به توصيههاي سياستي عمومي سالم ميگردد. 2 اين دستورالعمل در 7 ماده و 8 تبصره تهيه و در تاريخ17/8/1396 به تاييد مشترك دبير شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي )وزير بهداشت درمان و آموزش پزشكي( و وزير كشور رسيده است و براي اجرا ابالغ شده است.اصالح كنوني صرفا در راستاي تغيير جايگاه دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي مي باشد. 3Healthy Public Policies 30 .2 ۴ موضوع اصلي يا گفتمان غالب مجمع: موضوعي است كه باتوجه به اولويتهاي مجمع ملي سالمت و با استفاده از مطالعات و مستندات و همچنين نگرانيها و نظرهاي كارشناسي و مستندات حوزههاي مختلف سالمت و گزارشهاي مردمي از اهم مشكالت و چالشهاي سالمت استان شناسايي و پس از اولويتبندي توسط دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي اعالم ميشود. 3 .جشنواره تعهد و مسئوليت اجتماعي سالمت در سطح استان: فرآيندي است كه طي آن براساس »ابزار سنجش مسئوليتپذيري و پاسخگويي اجتماعي براي سالمت« و دستورالعمل اجرايي آن ميزان تعهد و مسئوليت اجتماعي سالمت نهادهاي مختلف صنعتي و خدماتي استان رتبه بندي ميشود و در مجمع استاني از آنها تقدير به عمل ميآيد. ۴ .مركز تحقيقات مولفههاي اجتماعي موثر بر سالمت: واحدي پژوهشي زيرمجموعه دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني استان است كه با كمك ساير محققان و مراكز تحقيقاتي ملي و استاني درباره تعيينگرهاي اقتصادي و اجتماعي سالمت در سطح استان پژوهش و مطالعه كرده و ذي نففعان مرتبط را آموزش ميدهد. 5 .كارگروه فرهنگي ، اجتماعي ، سالمت ، زنان و خانواده : يكي از كارگروههاي تخصصي- مشورتي ذيل شوراي برنامهريزي و توسعه استان است كه مسئوليت هماهنگي و مديريت فرآيند برنامهيزي و استقرار سياستهاي ملي سالمت و امنيت غذايي را در سطح استان به عهده دارد. ماده 2 -اهداف مجمع 1 .تسهيل دستيابي كشور به جايگاه اول شاخصهاي سالمت و عدالت در سالمت، 2 .افزايش آگاهي، مسؤوليتپذيري و پاسخگويي اجتماعي، توانمندي و مشاركت ساختارمند و فعاالنه فرد، خانواده و جامعه در تأمين، حفظ و ارتقاء سالمت، 3 .شناسايي و تقدير از برترينهاي سالمت بر اساس سنجههاي جشنواره تعهد و مسئوليت اجتماعي سالمت. ماده 3 -وظايف مجمع سالمت استان با هدايت و همكاري دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي به منظور كمك و جلب مشاركت حداكثري ذيربطان و ذينفعان حقوقي و حقيقي از بخشهاي دولتي و غيردولتي )عمومي، خصوصي، تعاوني، مردمنهاد( براي توسعه سالمت همهجانبه وظايف زير را به عهده دارد: 1 .تبيين محوريت سالمت در اهداف توسعه پايدار استان، 2 .نهادينهسازي رويكرد مولفههاي اجتماعي موثر بر سالمت و اهميت سالمت در همه سياستهاي استان، 3 .تبيين و پيگيري اهداف، سياستها و برنامههاي ملي حوزه سالمت در استان، 4 .تبيين اهداف در اولويت و سياستهاي پيشنهادي سالمت استان و وظايف سازمانهاي مرتبط در اين خصوص، 5 .هم راستاسازي اقدامات سالمت استان مبتني برشواهد، 6 .جلب مشاركت، تسهيل، نهادينهسازي و توسعه مشاركت مردم و همكاريهاي فرابخشي براي سالمت در استان، 7 .ارايه بازخورد به اقدامات سالمت انجام شده در استان، 8 .شناسايي، رتبهبندي و تقدير از سازمانها، صنايع و دستگاههاي مسئوليتپذير و پاسخگو در برابر سالمت استان. 4 theme 31 ماده 4 -اركان به منظور دستيابي به اهداف مجمع سالمت استان، و با توجه به ظرفيتهاي ساختاري قانوني و مقرراتي موجود در استان، اركان برگزاركننده مجمع سالمت استان به شرح زير است: 1 .كميته برنامهريزي 2 .كميته اجرايي اين دو كميته در ذيل دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي استان تشكيل ميگردند. كميته برنامهريزي كميته برنامهريزي به منظور برنامهريزي، بررسي اولويتها و تعيين گفتمان غالب مجمع استان و همچنين جشنواره تعهد و مسئوليتپذيري اقدام به برگزاري جلسات هم انديشي با اعضاي منتخب و اعضاي خانه مشاركت سالمت استان نموده و نتيجه را جهت تصويب به دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي ارائه مي نمايد. وظايف كميته برنامهريزي 1 .تلفيق نظرات/ توصيههاي سياستي پيشنهاد شده از نشستهاي علمي و كارشناسي، 2 .تهيه دستوركار اجراي مجمع استان جهت ارايه به دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي براي بررسي و ورود به مرحله سياست- گذاري در شوراي برنامهريزي و توسعه استان و ارايه گزارش عملكرد به مجمع سالمت استان در سال بعد. تبصره : اين كميته موظف است موضوعاتي را كه بايد در مجمع سالمت مطرح شود از طرف ذيربطان فردي و سازماني دريافت و ثبت كند و با معيارهايي همچون فوريت موضوع، وسعت اثر بر سالمت شهروندان، وجود راهحل و امكان پذيري اجرايي، آنها را غربالگري و به دبيرخانه پيشنهاد نمايد. كميته اجرايي وظايف اين كميته مترتب بر وظايف دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي )ساغ( بوده و عبارت است از: 1 .انجام هماهنگي و اجراي مجمع سالمت استان؛ و ارايه بازخورد به ذيربطان سالمت در استان و دبيرخانه مجمع ملي سالمت در كشور. اعضاي مجمع سالمت استان با توجه به وظايف مجمع سالمت استان ، عضويت و حضور افراد حقيقي و حقوقي از گروه هاي زير در مجمع الزامي است: - اعضاي شوراي اداري استان همراه با معاونين و مديران ارشد مربوطه، - اعضاي شوراي برنامه ريزي و توسعه استان همراه با معاونين و مديران ارشد مربوطه، - اعضاي كارگروههاي تخصصي ذيل شوراي برنامهريزي و توسعه استان، - وزير بهداشت درمان و آموزش پزشكي و يا نماينده )گان( وي )دانشگاه برگزاركننده مجمع از يك ماه قبل هماهنگي الزم جهت حضور وزير بهداشت درمان و آموزش پزشكي و يا نماينده/گان وي را انجام مي دهد(، - اعضاي كميته پيوست سالمت، اعضاي شوراي تحقيقات نظام سالمت و همچنين اعضاي كميتههاي فني وابسته به كارگروه تخصصي سالمت و امنيت غذايي استان، 32 - روساي مراكز تحقيقاتي علوم پزشكي در استان، - روساي انجمن هاي علمي علوم پزشكي در استان، - روساي نظام پزشكي، نظام پرستاري و نظام روانشناسي و مشاوره در استان، - روساي اسبق دانشگاه/ دانشكده علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني استان، - روساي دانشگاه ها/دانشكدههاي غيرعلوم پزشكي دولتي و غيردولتي در مركز استان، - روساي مراكز تحقيقاتي غيرعلوم پزشكي همكار مركز تحقيقات مولفههاي اجتماعي موثر بر سالمت استان، - اعضاي خانه مشاركت مردم در سالمت استان، - روساي سازمانهاي مردمنهاد و خيريههاي سالمت ثبت شده در مركز استان، - مجمع نمايندگان استان در مجلس شوراي اسالمي، - نماينده ولي فقيه و امام جمعه مركز استان، - مجمع ائمه جمعه و جماعات استان، - رئيس حوزه علميه استان، - رييس و اعضاي شوراي اسالمي استان، - شهردار شهر مركز استان و معاونين وي، - چهرههاي ماندگار، فرهيختگان، هنرمندان و معتمدين نامآور استان، - رئيس اتاق اصناف، بازرگاني، كشاورزي و خدمات استان، - رئيس اتاق تعاون استان، - روساي صنايع، كارخانجات و بنگاههاي توليدي و اقتصادي استان به انتخاب استانداري، - ساير افراد به پيشنهاد دبير مجمع و يا مواردي كه مطابق دستورالعمل ملي در سامانه شركت در مجمع يا جشنواره ثبت نام كردهاند. ماده 5 -مراحل و فرآيند برگزاري مجمع سالمت استان 1 .كميته برنامهريزي با حمايت دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي استان و با كمك مركز تحقيقات مولفههاي اجتماعي موثر بر سالمت 5 و با توجه به اولويتهاي مجمع ملي سالمت و با استفاده از مطالعات و مستندات و همچنين نگرانيها و نظرهاي كارشناسي و مستندات حوزه هاي مختلف سالمت و گزارشهاي واصله از خانه مشاركت مردم در حوزه سالمت، اهم مشكالت و چالش هاي سالمت استان را شناسايي و پس از برگزاري نشستهاي كارشناسي الزم اولويتبندي نموده و با تاييد رييس دانشگاه )دبير مجمع( موضوع اصلي يا گفتمان غالب مجمع سالمت را براي تعيين شعار به دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي استان ارايه مينمايد. 2 .موضوع اصلي يا گفتمان غالب مجمع سالمت استان به عنوان محور سخنرانيها، سياستگذاريها، برنامهها و اقدامهاي فرابخشي سالمت استان در طول يك سال قرار ميگيرد. تبصره - گفتمان غالب فعالً فقط در سطح استان تعيين ميشود. الزم به ذكر است كه گفتمان غالب به عنوان يك گفتمان اجتماعي در سطح استان و در كليه سطوح اعم از مديران ارشد، تشكلهاي مردمي، گروههاي اجتماعي و ... بايد گسترش يابد. همچنين اين گفتمان بايستي به عنوان يك مطالبه اجتماعي در نشستهاي عمومي از جمله در مراسم نماز جمعه به تناوب مطرح شود. 5 Institute of Social determinants of health (SDH) 33 3 .برنامه پيشنهادي مجمع سالمت استان؛ شامل: »تعيين موضوع اصلي يا گفتمان غالب سالمت استان«، »زمان برگزاري«، »مدعوين و شركتكنندگان«، »سخنرانان«، »محل تأمين اعتبار برگزاري مجمع«، »نحوه تعيين و تقدير از برگزيدگان جشنواره مؤلفههاي اجتماعي موثر بر سالمت«؛ بوده كه توسط كميته اجرايي/ دبيرخانه سالمت امنيت غذايي تهيه ميشود و پس از تأييد و تصويب در جلسه كارگروه فرهنگي ، اجتماعي ، سالمت ، زنان و خانواده ؛ توسط استاندار به رئيس دانشگاه علوم پزشكي استان به جهت اجرا ابالغ ميگردد. ۴ .كميته اجرايي مجمع، با همكاري ساير دستگاهها و با استفاده از ظرفيت صدا و سيماي مركز استان و ساير رسانههاي محلي بايستي ترتيبي اتخاذ نمايند تا به روشهاي مختلف نسبت به انعكاس اجتماعي اين رويداد )برگزاري مجمع( اقدام شود. 5 .در صورت الزم كميته برنامهريزي/ دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي موظف است با هماهنگي استانداري و فرمانداران و خانه مشاركت مردم در حوزه سالمت شيوهنامه برگزاري مجمع سالمت شهرستان شامل زمان و شركتكنندگان را تعيين و ابالغ نمايد. تبصره ۴ -حضور استاندار و رئيس دانشگاه علوم پزشكي مركز استان و يا نمايندگان آنها در مراسم مجمع سالمت شهرستان ضروري است. 6 .كميته اجرايي/ دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي استان موظف است بر اساس دستورالعمل »جشنواره مؤلفههاي اجتماعي مؤثر بر سالمت« كه توسط دبيرخانه شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي ابالغ ميشود، نسبت به ارزيابي و معرفي دستگاهها و سازمانهاي مسئوليتپذير و پاسخگو براي سالمت در سطح استان اقدام نموده و در مراسم مجمع سالمت استان از عملكرد آنان تقدير نمايد. 7 .كميته برنامهريزي/ دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي استان موظف است براساس گفتمان غالب تعيين شده؛ برنامههاي عملياتي مشاركتي فرابخشي را با استفاده از تمام ظرفيتهاي خود مانند )خانه مشاركت مردم و شوراي پيامگزاران سالمت( پيشنويس كرده و در نشستهاي جانبي مجمع سالمت استان نهايي و در بيانيه پاياني مجمع بياورد. 8 .استانداري از طريق سازمان برنامه و بودجه استان حمايت مالي الزم را با استفاده از رديفهاي بودجه دستگاههاي مرتبط براي اجراي برنامه هاي عملياتي مشاركتي فرابخشي در طول سال به عمل ميآورد. 9 .دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي استان موظف است گزارش برگزاري مجمع سالمت استان و مجامع سالمت شهرستان را حداكثر تا يك ماه پس از برگزاري به دبيرخانه شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي ارسال نمايد. 10.دبيرخانه سالمت و امنيت غذايي استان موظف است گزارش پايش و ارزشيابي برنامههاي مورد تاييد مجمع سالمت استان و مجامع سالمت شهرستانها را براي ارايه در مجامع سال بعد آماده نمايد. تبصره 1 :ميزان پيشرفت در اجراي برنامههاي عملياتي فرابخشي مرتبط با گفتمان غالب سال مجمع سالمت استان و شهرستان يكي از مباني ارزيابي ساليانه سالمتمحوري استانداران و فرمانداران توسط وزارت كشور خواهد بود. تبصره 2 :براي كمك به اجراي اين شيوه نامه در برگزاري مجامع استاني سالمت، نظام نامه استاني مديريت سالمت همهجانبه و شيوهنامههاي آن )موضوع ابالغيه مشترك وزراي كشور و بهداشت و درمان و آموزش پزشكي( و اصالحات بعدي آن قابل بهرهبرداري خواهد بود. ماده 6 -زمان و مكان برگزاري مجمع سالمت استان و شهرستان 1 .با توجه به اينكه مقرر است »مجمع ملي سالمت« طي هفته سالمت در ارديبهشت ماه هرسال برگزار شود. الزم است مجمع سالمت استان و نشستهاي جانبي آن، هرساله يك بار و در فصل زمستان )اواخر بهمن و اوايل اسفند ماه( برگزار شود. 34 2 .زمان برگزاري مجمع سالمت شهرستانها در هر استان بايد به نحوي تدوين گردد كه امكان حضور استاندار، رئيس دانشگاه علوم پزشكي، معاون و مديران ارشد ساير بخشها فراهم گردد. 3 .زمان مجمع سالمت استان همراه با برنامه زمانبندي مجمع سالمت شهرستانها بايد حداقل يك ماه قبل از برگزاري به اطالع دبيرخانه شوراي عالي سالمت و امنيت غذايي برسد. تبصره:با توجه به ضرورت برگزاري مجامع سالمت شهرستان پيش از مجامع سالمت استان، الزم است مجامع شهرستاني هر ساله يك بار و در فصل پاييز برگزار شود. ۴ .با توجه به امكانات موجود در هر استان و ضرورت هماهنگي ميان دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني استان و استانداري؛ محل برگزاري مجمع يكي از سالنهاي همايش سطح استان خواهد بود كه قابليت الزم براي حضور كليه ذيربطان و ذينفعان سالمت استان را داشته باشد. ماده 7 -خروجيهاي مورد انتظار از برگزاري مجمع سالمت استان 1 .بيانيه پاياني مجمع سالمت استان، بايد ضمن تبيين گفتمان غالب ساليانه سالمت استان، با اشاره به نكات كليدي و مداخلهاي؛ بر نقش ذينفعان تاكيد داشته و براي سطوح مختلف اجرايي و همچنين تشكلهاي و گروههاي اجتماعي تعهد ايجاد نمايد. 2 .معرفي دستگاهها و سازمانهاي برتر استاني، و گزارش ساليانه آموزش و ترويج مسئوليتپذيري و پاسخگويي اجتماعي براي سالمت توسط سازمانها و صنايع استان بايستي به عنوان مطالبه اجتماعي نظام سالمت و ادارات مربوطه در دانشگاه علوم پزشكي استان، تهيه و به طور مستمر مورد پيگيري قرار گيرد. 3 .مستندات حاصل از فرآيند برگزاري مجمع سالمت استان )و شهرستانها( بايد به صورت مناسب با توجه به ابتكارات محلي تهيه و ضمن مستندسازي به نحو شايستهاي در اختيار عموم مردم قرار گيرد.